woensdag, 25 november 2009

Franse Dagindeling

Dit jaar brengen we oudjaarsnacht (réveillon) door bij een Franse familie en dit bracht mij op het idee iets te schrijven over de dagindeling van de Fransen. We hebben via onze kinderen en andere kanalen regelmatig contact met Fransen en zo weten we iets meer dan voorheen over hun dagindeling en eetgewoonten. Ik bedoel niet zozeer wát ze eten maar meer wanneer ze eten en wat ze dan precies doen. Zo weten we bijvoorbeeld dat het traditionele beeld van de Fransen als brood-, kaas-, worstetende en wijndrinkende natie niet klopt, dat Franse vrouwen helemáál niet slank zijn en dat MacDonalds (macdo) hier reuze populair is. De Franse eetgewoonten zijn in dertig jaar enorm veranderd, wat ook uit diverse onderzoeken blijkt. Toch zijn er bepaalde eetgewoonten die echt verschillen van de Nederlandse en hierover wil ik dan ook een paar belangrijke dingen vertellen. Om te voorkomen dat je voor de zoveelste keer voor 'n gesloten deur staat of dat je ongelegen bij iemand binnenvalt.

Net als in Nederland hebben vrouwen in Frankrijk geen tijd en geen zin meer om uren in de keuken te staan. We kennen overigens nog wel mensen in de buurt die dat doen, veelal ouderen (altijd vrouwen) en huisvrouwen. In Espalion is het opleidingsniveau van de mensen laag, bovendien is de Hollandse deeltijdbanen traditie hier totaal onbekend wat betekent dat vrouwen met kinderen, hetzij 'n fulltime baan hebben óf femme au foyer (huisvrouw) zijn. Een middenweg bestaat er niet. De werkende moeders (35 uur p.w.) zijn ontzettend gestrest en ik kan me moeilijk voorstellen dat die vrouwen nog uren in de keuken doorbrengen. Het zijn veeleer de grootouders die de eettradities in stand houden. Zij nemen ook 'n deel van de opvoeding van de kleinkinderen voor hun rekening. Kleinkinderen worden vaak tussen de middag en na school door grootouders opgevangen en veel kinderen brengen hun vakanties door bij pappie et mammie.

De meeste Fransen eten drie maal per dag: ’s-morgens, ’s-middags en ’s-avonds. Meer expliciet voor kinderen maar ook voor ouderen is er omstreeks vier uur 'n hapje, de zogenaamde 'goûter'. Het gebruik is zo ingeburgerd dat men niet afspreekt 'vers seize heures' ('om 'n uur of vier') maar 'vers le gôuter'. Gebruikelijk is dan iets zoets te serveren, koek, chocolade, enzovoort, immers de avondmaaltijd is dan nog ver weg. In Nederland zou je je kind 'n appel of 'n liga geven maar hier is het meestal 'n zak chips of een chocoladereep. Chocola wordt in Frankrijk niet geassocieerd met ongezond en dikmakend, chocola is lekker en lekker is gezond, je kunt er dus niet genoeg van eten. Echte chocola wel te verstaan, daarom wordt op iedere chocoladereep dan ook opvallend het cacaopercentage vermeld.

Dat Fransen overigens gemiddeld genomen slank zijn is helemaal niet waar. Vijftien procent van de Fransen heeft ernstig overgewicht (obèse) en veertig procent is te dik. Er zijn meer dikke vrouwen dan dikke mannen en vooral de jeugd is veel te vet. Ik lees dit niet alleen in onderzoeken en kranten, ik zie het ook om me heen. Frankrijk volgt dus gewoon de trend die in alle rijke landen te zien is. Weer 'n bewijs dat de Fransen ook maar mensen zijn.

Maar nu iets meer over de dagindeling: het ontbijt (le petit déjeuner) bestaat traditioneel uit stokbrood (met boter) gedoopt in koffie, maar jongeren en kinderen eten tegenwoordig ook cornflakes, ontbijtgranen, fruit en zelfs melk. Het Hollandse glas melk echter wordt hier nog steeds verafschuwd. Dégueu (walgelijk).

De warme maaltijd (le repas chaud) wordt in Frankrijk ’s-middags genuttigd, vanaf twaalf uur (midi) tot twee uur of later (afhankelijk van seizoen en regio zelfs tot vier uur). Tussen de middag zijn veel winkels gesloten en ook privé is men niet aanspreekbaar. Er wordt gegeten. Er is een jammerlijke trend dat steeds meer winkels tussen de middag geopend zijn. Overigens zijn bakkers en kleine winkels op zon- en feestdagen vaak 's-morgens wel geopend. Het brood is dan niet altijd vers, maar het is nog steeds eetbaar. Fransen eten doorgaans stokbrood of varianten daarvan. Bij de warme maaltijd wordt het brood vaak gebruikt als vervanging voor de vork. Er wordt luid gesmakt en er wordt ook gewoon gesproken tijdens het eten. Een prima gewoonte vind ik. Dat maakt een Franse maaltijd nu juist zo ongedwongen en smakelijk. Deelnemen aan een Franse dis heeft niets plechtigs, het is vooral 'n sociaal gebeuren waar eetgenot en praten al het andere onbelangrijk maken.

Overigens het Hollandse brood (boterham=tartine) of iets dat daarop lijkt kun je wel in de supermarkt krijgen maar is niet vergelijkbaar met de talloze bruin-brood varianten die je in Nederland kunt krijgen.

Verder, behalve schoothondjes wordt alles gegeten. Duiven, konijnen, ganzen, kippen, zangvogeltjes, rivierkreeftjes, slakken, alles. 'n Fransman houdt duiven om ze op te eten en niet voor de hobby. Het gevoel van superioriteit boven dieren geldt in het bijzonder voor de Fransen. Sommigen zien dit als folklore maar ik zie de lol er niet van in. Onze kinderen krijgen dan ook een vegetarische maaltijd op school. Dat ze daardoor met de nek aangekeken zouden worden is een gedachte die vooral heerst onder mensen die niet in Frankrijk wonen. Maar hoe welwillend de Fransen ook zijn om zich te schikken in de wensen van buitenlanders, dat onze kinderen pamplemouse (grapefruit) als vleesvervanger krijgen, is tekenend.

Le repas chaud, de warme maaltijd, bestaat uit minimaal drie gangen: voorgerecht (entrée), hoofdgerecht (plat principal) en nagerecht (dessert). Kinderen kunnen op school een warme maaltijd gebruiken (‘manger à la cantine’), dit is op de meeste scholen in Frankrijk een evenwichtige en gevarieerde maaltijd. Het is overigens niet gratis. Wij betalen per kind per keer €3,50. De école publique is uiteraard goedkoper maar evenmin gratis. Veel werknemers krijgen een bon van de werkgever waarmee ze voor ’n bepaald bedrag een maaltijd kunnen nuttigen in ’n restaurant (le chèque restaurant). De middagpauze op scholen duurt twee uur, in ons geval van 11:30-13:30. De gôuter wordt op de école primaire hetzij thuis genuttigd (na 16:30) of wanneer de kinderen naar de étude gaan (een soort naschoolse opvang) omstreeks 16:45. Het is de bedoeling dat je het kind iets eetbaars meegeeft in een officiële verpakking. Het Hollandse broodtrommeltje met een cracker, appel of in zilverpapier verpakte boterham is ongebruikelijk maar wordt niet afgewezen.

cheque restaurant (titre restaurant)

De avondmaaltijd (omstreeks 19:30) is ook warm maar eenvoudiger dan de middagmaaltijd. Het bestaat meestal uit wat er over is van de middag, soep, brood, rauwe groeten, kaas, enzovoort.

Tip: aan een Franse tafel staat altijd, maar dan ook altijd water. Én brood. Kraanwater is gratis, bronwater niet. De kwaliteit van het drinkwater is niet overal even goed, vandaar dat veel mensen bronwater drinken. Het waterglas wordt gebruikt voor de wijn én het water. De wijn kan aangelengd worden met water of je drinkt het wijnglas leeg en neemt daarna uit hetzelfde glas water. Overigens is het niet echt gebruikelijk om tussen de middag wijn te drinken, dat doe je bij de avondmaaltijd.

Tip: Fransen mogen dan walgen van een glas melk maar eten daarentegen ontzettend veel yoghurt. De Hollandse literverpakkingen yoghurt of vla zul je hier niet vinden maar in iedere supermarkt vind je schappen vol met allerlei soorten yoghurt toetjes in eenmansverpakkingen. Een goed en gezonder alternatief voor de Hollandse yoghurt zijn de halve liter verpakkingen 'fromage blanc' die je gewoon met suiker kunt eten.

Tip: door de gekke-koeienziekte en varkenspest zijn de Fransen voorzichtiger geworden met wat ze eten. De meeste Fransen zijn als de dood voor OGM (organisme génétiquement modifié ofwel genetisch gemanipuleerd voedsel) en ze zijn felle tegenstanders van toediening van hormonen bij dieren. In iedere supermarkt, zelfs de allerkleinsten, vind je dus tegenwoordig een uitgebreide bio-afdeling. Daarentegen hebben ze er totaal geen moeite mee om hun tuin vol te spuiten met de vreselijkste giffen tegen mollen, ratten, muizen, vliegen, spinnen, slakken, rupsen en noem maar op. Nogal stupide vind ik, als ik zo vrij mag zijn, aangezien ze niet alleen die beesten vergiftigen maar indirect ook hun kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen waar ze zo dol op zijn.

Tip: Het ideale moment om een Fransman privé te storen (telefoneren, praatje maken, enzovoort) is het moment waarop geen enkele Nederlander gestoord wil worden: tussen half zes en zeven uur 's-avonds!

Tip: ga je langs bij een Fransman en wil je hem verrassen, neem dan vers geplukte bloemen mee voor de vrouw, maak 'n Hollands hapje of neem iets mee uit eigen tuin. Vers is lekker en leuk als cadeautje. Neem geen chrysanten mee want dat zijn grafbloemen. Ben je toevallig op 1 november (allerheiligen) in Frankrijk dan kun je hiervan getuige zijn. Veel Fransen gaan met een bosje chrysanten naar de begraafplaats om hun overleden familieleden te eren. Veel supermarkten verkopen om en nabij allerheiligen (of zo je wilt Haloween) potjes chrysanten, speciaal voor deze gelegenheid.

Chrysanten zie je vooral veel eind oktober, een leuk bloemetje voor familie . . . op het kerkhof!

Tip: Hou trouwens rekening met de Franse feestdagen, dat zijn er nogal wat. Op die dagen zul je weer veel gesloten winkels aantreffen. Hou je vast: 1 januari, pasen, 1 mei, 8 mei, hemelvaart, pinksteren, 14 juli, 15 augustus, 1 november, 11 november, kerst. Ik heb al vaker gezegd, de Fransen leven van vakantie naar vakantie, van vrije dag naar vrije dag. Voor ouders met kinderen interessant te weten dat de zomervakantie (vacances d'été) acht weken duurt en dit jaar zelfs negen weken (in 't hoger onderwijs duren de vakanties nog langer). Alle andere vakanties (vacances d'hiver, vacances de printemps, vacances de Noël) duren twee weken, met uitzondering van de herfstvakantie (vacances de la Toussaint), deze duurt iets korter dan twee weken. Zie voor meer info: de Franse schoolkalender.

geplaatst door Maartje Heymans om 23:33  |  stuur een bericht

Volgende tekst ( 23 dec ) - Vorige tekst ( 15 okt )